Popoltumultoj mankis en Skotlando

La tumultoj en Londono kaj aliloke estis dramecaj kaj timigaj; mi konas kelkajn el la lokoj kie la incidentoj okazis.

Eĉ nun la eventoj similas al koŝmaro.

Ni vidos ĉu io simila okazos estontece.

Interese nenio okazis en Skotlando.

Laŭ Tom Devine, profesoro de skota historio, la kialo estas la malsimila kulturo de Skotlando: laŭ li popoltumultoj preskaŭ mankis en Skotlando dum la pasintaj 250 jaroj.

Liaj komentoj estas pripensindaj, ĉar urba malriĉeco certe ekizitas kelkloke en Skotlando.

Ĉu plia evidenco pri la diferencoj inter Skotlando kaj Anglio?

Palaco Stirling

Nun oni povas viziti la restaŭritan palacon ĉe kastelo Stirling je la fino de projekto kiu kostis $12,000,000.

La palaco estas la plej grava renesanca konstuaĵo en Skotlando. Reĝo Jakobo la 5a respondecis; kaj li vere estis renesanca homo!

La palaco datumas de 1540 kiu estas frua dato por norda Eŭropo.

Antaŭnelonge la reĝino Elizabeta vizitis la glorajn ĉambrojn; kaj deklaris sian aprobon!

Mi mem apartenis al arkitektura societo kiu vizitis la kstelon antaŭ pli ol 10 jaroj kaj aŭdis pri la ebleco de la grandioza rekonstruo kiu ĵus finiĝis.

Parateze Jakobo la 5a estis la patro de Maria, reĝino de Skotlando.

John Logie Baird

Hodiaŭ (la 13an de aŭgusto) en la jaro 1888 John Logie Baird, la pioniro de televido, naskiĝis en la apudmara skotlanda urbeto de Helensburgh. Li estis unu el la plej rimarkindaj skotaj inĝenieroj kaj sciencistoj. Eĉ hodiaŭ oni ne estas tutcerta pri ĉio kion li faris dum la Dua Mondmilito kiam li laboris sekrete; sed estas neniu sekreto, ke la unua televidsistemo uzita de la BBC estis lia.

Estas ligo enter la kaj Esperanto, ĉar lia filino, Diana, estas Esperantisto; ŝi estas membro de la Glasgova Esperanto-societo kaj la Esperanto-asocio de Skotlando. John Logie Baird estis relative maljuna kiam ŝi naskiĝis; sed ŝi memoras viron kiu estis dediĉita al esplorado kaj kies menso ĉiam estis plenplena de novaj ideoj.

Li mortis en 1946. Malgraŭ liaj gradiozaj atingoj, John Logie Baird neniam riĉiĝis; sed li donis riĉaĵojn al nia mondo!

Vinfarejo Cairn O' Mohr

Dum la ĉijara Skota Kongreso ni ekskursis (taksie!) al la proksima (al Dundee) vinfarejo Cairn O' More. Vinberoj ne plu kreskas en Skotlando (estonte?), sed aliaj beroj abundas. La vinfarejo situis hejme antaŭ kelkaj jaroj; ĝi nun fukcias profesie: profesie, sed la entrepreno ankoraŭ estas aventurema kaj eksperimentema.

Oni produktas eble 20 tipojn de vinoj el diversaj indiĝenaj fruktoj; ni gustumis eble (mi ne certas!) 8. Kia varieco, kia kvalito! Ordinara vino multe plaĉas al mi; sed ofte ĝi estas treege ordinara! Cairn O' More ne estas ordinara loko; ĝi ankoraŭ estas individuisma eĉ hipieca. Tamen, la komerca flanko estas solida. La vinfarejo gajnis multajn premiojn en konkursoj. Eĉ la skeptkemuloj inter ni konvinkiĝis pri la merito de la premiiĝoj.

Viskio - reĝo de trinkoj - ankoraŭ regas, sed nun estas alia ebleco sperti Skotlandon el la botelo!

La arkitektura lingva problemo

Antaŭnelonge mi legis konferencan referaĵon kiu komparis la 17-jarcentan arkitekturon de Skotlando kun aliaj nordeŭropaj landoj, ekzemple Nederlando, Pollando, Svedio kaj Danlando. La komparo kiu pritraktis renesancajn influojn en altdomoj estis interesa; tamen, la aŭtoro bedaŭris la mankon de artikoloj verkitaj en la angla. Pro la manko de anglaverkaĵoj lia tezo pri unikaj skotaj karakteraĵoj estis tre provizora.

Neniu referaĵo aŭ studo en la lingvoj de la komparitaj landoj estis donitaj.


Kia absurda situacio; tamen, ne unika. Pro la implico, ke la angla reĝas esplorado estas malhelpita. La plejmulto de kleraj verkoj ne estas verkitaj anglalingve. Ni ne forgesu tion malgraŭ la anglacentrisma sinteno kiu arogante paradas en multaj rondoj.

Adam Smith kaj la nuna Krizo

La skoto, Adam Smith, estis la fondinto de moderna ekonomia teorio. Li komprenis la gravan rolon de la merkato; sed lia ideologio ne estis tiel dekstrema kiel multaj konservativuloj opinias; ĉar li komprenis la gravecon de la ŝtato.

Adam Smith rigore analizis la tiaman ekonomian sistemom. Estas ironie, ke li poste fariĝis guruo por la dekstra, kaj liaj komplikaj argumentoj simpliĝis al banalaj sloganoj.

Ni nun ankaŭ devas rigori analizi la kaŭzojn de la nuna krizo; tamen, la bezono de ŝtatinterveno nun fariĝas la nova ortodokseco.

Mi konsentas pri la necesa rolo de la ŝtato; sed mi ne pardonos la politikistojn kiuj subtenis senregan kapitalismon aŭ la homojn kiuj riĉiĝis ignorante la rajtojn de ordinaraj homoj.

Mi certas, ke Adam Smith samopinius!

La Infana Raso: 3 tradukoj fare de Girvan McKay

Mi jam menciis la lingvan diversecon kiu ekzistas en Skotlando: estas la angla, la skota kaj la skotgaela. (Nuntempe, la lingvoj de Hindio, Pakistano kaj la Mez-Oriento ankaŭ fariĝas gravaj: temo por la estonteco!)

Kompreneble, oni devas aldoni Esperanton; ĉar ĝis estas lingvo por ĉiuj landoj. William Auld plejparte verkis esperante, kvankam li ankaŭ verketis (kaj bonege!) angle kaj skote. La plejmulto opinias, ke La Infana Raso estas lia majstraĵo. Ŝajne li tradukis parton de ĝi en la anglan; sed manuskripto mankas.

Nun Girvan McKay, skotdevena irlandano ĵus tradukis la majstran verkon en la tri lingvojn de Skotlando. Li meritas laŭdegon. Bonvolu rigardi lian kontribuon al skota kulturo, kiu troviĝas PDF-formate ĉe la retejo de Esperantlingva Verkista Asocio.